Rok 2019 Międzynarodowym Rokiem Układu Okresowego Pierwiastków Chemicznych

W związku z tym, że

...Zgromadzenie Ogólne Narodów Zjednoczonych proklamowało rok 2019 Międzynarodowym Rokiem Układu Okresowego Pierwiastków Chemicznych, podkreślając w ten sposób znaczenie chemii w realizacji Celów Zrównoważonego Rozwoju, przede wszystkim zaś w rozwiązywaniu globalnych problemów w dziedzinie rolnictwa, ochrony zdrowia, energetyki i innych istotnych obszarach....

Drodzy Uczniowie, zróbmy coś razem, co pozostawi ślad w naszej Szkole już na zawsze.

Stwórzmy razem nasz własny, oryginalny Układ Okresowy Pierwiastków Chemicznych.

Proszę aby każdy chętny zarezerwował sobie jeden pierwiastek wg zasady KTO PIERWSZY TEN LEPSZY (wpisując w komentarzu swoje imię, nazwisko i wybrany pierwiastek) a następnie przyszedł do mnie do sali 204 możliwie najszybciej i odebrał szablon swojego pierwiastka i zrobił sobie z nim fotkę którą do końca tygodnia proszę o przesyłanie na adres mailowy: d.kowalczyk@lo17.wroc.pl  

poniżej zamieszczam wzór wg którego proszę robić zdjęcia (proszę aby były miłe, radosne ale zachowujące powagę szkoły i przyjęte powszechnie zasady dobrego smaku)

uwagi: tło dowolne, postać doświetlona (twarz i kartka), ujęcie przykładowe jak ten mężczyzna na zdjęciu - obowiązkowy uśmiech! a kartkę staramy się trzymać żeby była prosto i nic nie zakrywała

DOBREJ ZABAWY :)

ps. Węgiel, Krypton i German są już zajęte ;) 

Matura 2018 - Kinetyka i równowaga chemiczna.

👀   materiał wysłałam na klasowego maila 

poniżej szybkie przypomnienie tematu ;)

Matura 2018 - Roztwory

👀   materiał wysłałam na klasowego maila 

poniżej szybkie przypomnienie tematu ;)

Matura 2018 - Obliczenia stechiometryczne

👀   materiał wysłałam na klasowego maila 

poniżej szybkie przypomnienie tematu ;)

Matura 2018 - Właściwości pierwiastków chemicznych i ich związków nieorganicznych.

👀   materiał wysłałam na klasowego maila 

poniżej szybkie przypomnienie tematu ;)

Matura 2018 - Budowa atomu, wiązania chemiczne

I wreszcie nadszedł ten czas aby rozpocząć powtórkę klasy drugiej czyli chemia nieorganiczna - poziom rozszerzony  a czasami nawet bardzo rozszerzony 😎
Zgodnie z obietnicą, na Waszego maila wysłałam zadania maturalne z pierwszego działu czyli atomu i wiązań. Takich zadań powinniście się spodziewać na maturze ;)  (jeśli ktoś nie będzie czegoś umiał, proszę o informację zwrotną na mojego maila lub jeśli ktoś rozwiąże owe zadania i będzie chciał abym je sprawdziła to również można to zrobić tą drogą - klikacie fotkę rozwiązania i wysyłacie lub skan - jeśli macie skaner)
👀   materiał wysłałam na klasowego maila 

poniżej szybkie przypomnienie tematu ;)

Matura 2018 - podsumowanie klasy pierwszej czyli chemii ogólnej.

Moi Drodzy!

to tyle gwoli powtórki z klasy pierwszej.
Bardzo dużo materiałów powtórkowych zostało przesłane na Waszego klasowego maila - zachęcam do lektury.
Od teraz zaczynamy konkretną prace  na arkuszach maturalnych, które wg działów i zagadnień będę sukcesywnie przesyłać wraz z komentarzem.
Zachęcam do rozwiązywania zadań i przesyłania mi odpowiedzi (np. poprzez zrobienie fotki i przesłanie mi rozwiązania)
W przypadku pytań i problemów służę pomocą (w miarę możliwości czasowych  😉 ).

Matura 2018 - Odzież i opakowania.

Rodzaje tworzyw sztucznych.

1.      Monomery- to proste cząsteczki tego samego związku chemicznego, z których w wyniku polimeryzacji powstaje polimer. 

2.      Polimery - związki, których cząsteczki składają się z bardzo wielu mniejszych, powtarzających się ugrupowań atomowych, merów

3.      Tworzywa sztuczne to ogólnie i powszechnie przyjęta nazwa materiałów, których podstawowym (a nieraz wyłącznym) składnikiem są substancje wielkocząsteczkowe. Ich dawną nazwą jest masa plastyczna.
Materiały, których podstawowym składnikiem są naturalne lub syntetyczne polimery. Tworzywa sztuczne mogą być otrzymywane z czystego polimeru (Np. polimetakrylan metylu, polistyren, polietylen), z kopolimerów lub z mieszanek polimerów. Często otrzymuje się je z polimerów modyfikowanych metodami chemicznymi (np. przez hydrolizę), fizykochemicznymi (np. przez degradację) lub przez dodatek takich substancji, jak: plastyfikatory, wypełniacze , stabilizatory oraz barwniki i pigmenty. 
Tworzywa sztuczne są potocznie zwane plastikami (plastykami) lub masami plastycznymi. 

4.      duroplasty, są polimerami twardymi i nieelastycznymi, przez co są trudnotopliwe, ale za to wyjątkowo wytrzymałe mechanicznie,np
* żywica epoksydowa (EP)

plastomery (są to tzw. termoplasty), są zdecydowanie mniej wytrzymałe i sztywne od duromerów, ale za to są łatwotopliwe, przez co można je wielokrotnie przetwarzać przy odpowiedniej temperaturze; są również rozpuszczalne w odpowiednich rozpuszczalnikach, np
* polietylen
* polipropylen
* polistyren
* polichlorek winylu
* politetrafluoroetylen

5.      Sposoby otrzymywania tworzyw sztucznych
- polimeryzacyja - Polimeryzacja, reakcja chemiczna monomerów prowadząca do powstania polimerów. Podczas polimeryzacji następuje rozerwanie wiązań podwójnych, potrójnych albo otwarcie pierścienia 
- polikondensacja - Polikondensacja, reakcja grup funkcyjnych monomerów, która przebiega z wydzieleniem makrocząsteczki (polimeru) oraz innych małych cząsteczek będących produktami ubocznymi (np. wody, amoniaku, chlorowodoru).
👀  dodatkowy materiał wysłałam na klasowego maila 

Matura 2018 - Leki.

LEK - mieszanina substancji leczniczej i substancji pomocniczych (nadających smak oraz barwę ułatwiających uzyskanie określonej formy leku).

SUBSTANCJA LECZNICZA - pierwiastki lub związki chemiczne, które modyfikują czynności organizmu tak aby zapobiec chorobie lub ją wyleczyć, niszczą też mikroorganizmy (wirusy, bakterie, grzyby itp.) wywołujące chorobę. 

DAWKA - decyduje o tym, czy dana substancja będzie lekiem, czy trucizną.

Dawka minimalna DM- ilość substancji wywołująca pierwsze dostrzegalne zmiany w organizmie.

Dawka lecznicza DC- ilość substancji powodująca działanie lecznicze.

Dawka toksyczna DT- ilość substancji wywołująca wyraźne zatrucie organizmu

Dawka śmiertelna średnia LD₅₀ – ilość substancji powodująca śmierć połowy zwierząt doświadczalnych

👀  dodatkowy materiał wysłałam na klasowego maila 

Sposób podania leku a szybkość jego działania.

Matura 2018 - Żywność

1.      Funkcje składników odżywczych

- budulcowe: dostarczają organizmowi materiału potrzebnego do budowy komórek, tkanek

- energetyczne: są źródłem potrzebnych do pracy mięśni

- regulujące: regulują procesy zachodzące w organizmie

2.      Skład organizmu dorosłego człowieka

- woda - 60%

- witaminy i sole mineralne – 6,5%

- białka – 12,5 %

- tłuszcze – 20%

- sacharydy – 1%

3.      Rola składników odżywczych

- białka: budują organizm, biorą udział w większości procesów biologicznych, transportując tlen  w organizmie

- tłuszcze: dostarczają energię organizmowi, pełnia funkcję izolacyjną, SA materiałem zapasowym

- sacharydy: dostarczają energię organizmowi, dzielimy je na:

                 - monosacharydy: glukoza, fruktoza

                 - disacharydy: sacharoza, laktoza

                 - polisacharydy: skrobia, celuloza

- woda: pełni funkcje transportowa w organizmie, chroni organizm przed przegrzaniem

- witaminy: pełnią funkcję regulująca

- sole mineralne: pełnia funkcję regulującą i budulcową

👀 dodatkowy materiał wysłałam na klasowego maila 

Matura 2018 - Mydła.

1.      Mydła są to sole wyższych kwasów tłuszczowych.

Na podstawie definicji uczniowie podają wzory i nazwy mydeł wypełniając poniższą tabelę.

2.      Nazewnictwo mydeł

Wzór mydła      Nazwa zwyczajowa

C15H31COONa palmitynian sodu

C15H31COOK palmitynian potasu

C17H35COONa stearynian sodu

C17H35COOK stearynian potasu

Mydła sodowe to tzw. mydła twarde (możemy je formować w kostki), a mydła potasowe to mydła miękkie (maziste).

3.      Metody otrzymywania mydeł:

kwas stearynowy + zasada sodowa:

C17H35COOH + NaOH = C17H35COONa + H2O

kwas palmitynowy + zasada potasowa:

C15H31COOH + KOH = C15H31COOK + H2O

tłuszcz + zasada sodowa

CH2-OOC15H31 CH2-OH

| |

CH-OOC15H31 + 3 NaOH = CH-OH + 3 C15H31COONa

| |

CH2-OOC15H31 CH2-OH

4.      Mechanizm usuwania brudu

Ostatnim problemem do rozwiązania na tej lekcji jest wyjaśnienie roli części hydrofobowej mydeł w procesie mycia i prania.

Zdolność mydła do usuwania brudu czyli na ogół cząstek pyłów nieorganicznych zlepionych tłuszczem, wiąże się z budową jego cząsteczek. Cząsteczka stearynianu sodu składa się z długiego łańcucha węglowego  i grupy karboksylanowej (COOH), z którą związany jest jonowo kation sodowy:

Mydło wykazuje właściwości czyszczące ze względu na diametralne różnice właściwości obu końców cząsteczki. Jeden koniec, który jest karboskylanem sodu, jest polarny,  i hydrofilowy. Natomiast długa węglowodorowa część cząsteczki jest niepolarna i hydrofobowa. Gdy mydła zostają rozproszone w wodzie, część hydrofilowa wystaje na zewnątrz do warstwy wody. Krople tłuszczu i oleju zostają pokryte częścią niepolarną, co powoduje ich rozpuszczenie. Po rozpuszczeniu brud i tłuszcz może zostać spłukany.

Matura 2018- składniki kosmetyków

1.       Kosmetyki: produkty przeznaczone do oczyszczania i upiększania ciała, a także do ochrony przed utratą wody i szkodliwym działaniem czynników atmosferycznych.

2.       Rola kosmetyków:

a)      Oczyszczająca: mydła, żele, pasty do zębów

b)      Nawilżająca: kremy, balsamy, gliceryna

c)       Natłuszczająca: kremy, balsami

d)      Ochronna: kremy z filtrem UVA i UVB

e)      Antybakteryjna: dezodoranty, kremy antybakteryjne

f)       Złuszczająca: peeling

g)      Zapachowa: perfumy

h)      Upiększająca: cienie do powiek, tusze do rzęs

3.       Podział składników kosmetyków

a)      Bazowe: rozpuszczalniki dla pozostałych składników kosmetyku np. woda

b)      Czynne: substancje warunkujące działanie kosmetyku np. nawilżające

c)       Dodatkowe: substancje ułatwiające uzyskanie ostatecznej postaci kosmetyku np. emulgatory, konserwanty

Matura 2018 - sposoby pozyskiwania energii a środowisko

W dzisiejszym świecie jest bardzo wielkie zapotrzebowanie na energie. Stosuje się wiele możliwości jej uzyskania. Jedne mają znaczny wpływ na środowisko, a inne nie. Z tego powodu dzielimy źródła energii na:

- odnawialne

- nieodnawialne

1. Źródła odnawialne to takie, które same się odnawiają i nie maja większego wpływu na rozwój środowiska. Zalicza się do nich:

- woda

- powietrze

- promienie słoneczne

- biopaliwo

Jednakże nie są one wydajne i z tego powodu energia czerpana z tych zasobów nosi nazwę źródeł alternatywnej energii. Są to elektrownie:

- wodna - dająca energię z prądy morskiego

- słoneczna - dająca energię dzięki promieniom słonecznym

- wiatrowa - dająca energię siły prędkości wiatru

- pływowa - dająca energię z siły pływów, np. rzek

- biopaliwo - daje energię ze spalania roślin, które po tej reakcji mało oddawają dwutlenku węgla

- geotermalna - dająca energię z wysokiej temperatury wód gruntowych

- atomowa - daję energię z promieniotwórczych pierwiastków, np. uranu.

2. Źródła nieodnawialne

- węgla kamiennego

- węgla brunatnego

- ropy naftowej

- torf

- gazu ziemnego

- drewno

Energia pozyskiwana z wyżej wymienionych źródeł jest odpowiednio do swojej postaci, zamieniana w elektrowniach, ciepłowniach lub elektrociepłowniach na energie elektryczna i cieplna.

Wegiel biomasa ropa naftowa gaz ziemny to źródla szkodliwe dla środowiska.

Wykorzystywanie paliw kopalnianych na szeroką skalę, prowadzi niestety do wielu szkodliwych dla człowieka i całego środowiska naturalnego zjawisk.

woda fale i pływy morskie energia wiatru energia słoneczna powierzchniowa warstwa ziemi bioenergia to czynniki typowe dla środowiska.

Właściwe wykorzystanie biomasy i biogazu przynosi podwójną korzyść- jako źródło energii i sposób na utylizację wielu milionów ton odpadów.

Matura 2018 - Rodzaje paliw kopalnych.

1. Gaz ziemny – mieszanina węglowodorów (bezwonny, bezbarwny). Metan (CH₄) – główny składnik.

Spalanie metanu: CH₄ + 2O₂ --> CO₂ + 2H₂O

Mieszanina metanu z powietrzem jest wybuchowa.

Proces nawaniania – wprowadzenie do gazu niewielkiej ilości substancji o charakterystycznym zapachu. 

2. Ropa naftowa – mieszanina jednorodna tysięcy różnych związków chemicznych. Podstawowy skład:

- węgiel;

- wodór;

- siarka;

- tlen;

- azot.

Ropa nie rozpuszcza się w wodzie, ma charakterystyczny zapach i gęstą, mazistą ciecz. Powstała w wyniku rozkładu szczątków roślinnych i zwierzęcych.

3. Kopalne paliwa stałe:

- antracyt – przewodnictwo elektryczne;

- węgiel kamienny;

- węgiel brunatny;

- torf.

4. Odmiany alotropowe – odmiany tego samego pierwiastka chemicznego różniące się budową wewnętrzną, a więc też właściwościami chemicznymi i fizycznymi.

Odmiany:

- grafit –wkład do ołówków;

- diament – jubilerstwo;

- fulereny – foto-optyka i elektronika;

- grafen;

- karbin.

👀  dodatkowy materiał wysłałam na klasowego maila 

Matura 2018 - Materiały i tworzywa pochodzenia naturalnego

1. Rodzaje skał wapiennych:

- wapień CaCO₃ - materiał budowlany, produkcja cementu i szkła;

- kreda CaCO₃ - produkcja farb, kitów oraz kredy do pisania;

- marmur CaCO₃ - materiał rzeźbiarski i dekoracyjny.

W jaki sposób zidentyfikować skały wapienne?
W reakcji skał wapiennych z kwasami wydziela się CO₂, który powoduje mętnienie wody wapiennej.

CaCO₃ + 2 HCl à CaCl₂ + CO₂ ↑+ H₂O

Rodzaje skał gipsowych:
- gips CaSO₄  * 2 H₂O – materiał budowlany;

- anhydryt CaSO₄  – materiał budowlany, produkcja cementu i kwasu siarkowego (VI).

Hydrat (sól uwodniona) - związek chemiczny zawierający w swojej sieci krystalicznej cząsteczki wody, np. CaSO₄  * 2 H₂O siarczan(VI) wapnia - woda(1/2).
Podczas ogrzewania hydratów wydziela się z nich woda.

Na czym polega proces twardnienia zaprawy gipsowej?
Zaprawa gipsowa to mieszanina gipsu palonego i wody. Proces twardnienia zaprawy gipsowej zachodzi pod wpływem wody:
(2 CaSO₄ * H₂O) + 3 H₂O ---> 2 (CaSO₄ * 2H₂O)

Jakie właściwości ma SiO₂?

 Tlenek krzemu(IV):

- czysty (bez domieszek) jest bezbarwny;

- substancja stała;
- gęstość 2,26 - 4,29 g/cm³

- mało reaktywny chemicznie;

- nie roztwarza się w kwasach (wyjątek HF);

- nie rozkłada się pod wpływem wysokiej temperatury;

- twardy (rysuje szkło).

Przykładowe odmiany kwarcu to: kryształ górski, ametyst, tygrysie oko, agat. Są wykorzystywane do wyrobu biżuterii. 

Ceramika to wyroby z naturalnych glin oraz ich mieszanin z dodatkami substancji mineralnych, np. krzemionki, skaleni, kaolinu. 

Cement to zmielona mieszanina gipsu z wypaloną mieszaniną wapnia i gliny.

Beton jest mieszaniną cementu, piasku, wody i kruszywa (np. żwiru).

 2. Przeróbka wapieni, gipsu i kwarcu:
 a) Najprostszym sposobem przeróbki skał wapiennych jest ich prażenie, czyli ogrzewanie w bardzo wysokiej temperaturze (termiczny rozkład).

Tlenek wapnia jest substancją higroskopijną, czyli ma zdolność pochłaniania wody z otoczenia.

Gaszenie wapna palonego - reakcja egzotermiczna - wydziela się duża ilość ciepła:

CaO + H₂O à Ca(OH)₂
wapno palone + woda --> wapno gaszone

Zaprawa wapienna - mieszanina wapna gaszonego, piasku i wody.
Ca(OH)₂ + SiO₂ à CaSiO₃ + H₂O Powstający krzemian(IV) wapnia zwiększa porowatość spoiwa i tynku.
Proces twardnienia zaprawy wapiennej zachodzi pod wpływem tlenku węgla(IV) zawartego w powietrzu:
Ca(OH)₂ + CO₂ àCaCO₃ ↓ + H₂O


b) Gips palony - prażenie gipsu: 

2 (CaSO₄ * 2H₂O) -Temperatura-> (2 CaSO₄ * H₂O) + 3 H₂O 

gips --> gips palony + woda

Zaprawa gipsowa - mieszanina gipsu palonego i wody. Proces twardnienia zaprawy gipsowej zachodzi szybciej i zależy od stosunku ilości wody. Reakcja egzotermiczna, odwrotna do reakcji prażenia gipsu. 

c) Szkło to substancja bezpostaciowa, mieszanina składająca się głównie z krzemionki SiO_2.

Etapy produkcji szkła:

- mieszaninę SiO₂, CaCO₃, Na₂CO₃ ogrzewa się w piecu do temperatury 1200 - 1400^oC.

- Powstałe z rozkładu węglanów tlenki metali  reagują z tlenkiem krzemu(IV), w czego wyniku tworzy się mieszanina krzemianów Na₂SiO₃ i CaSiO₃. 

- Gorącą masę szklaną ochładza się do temperatury 1000^oC i formuje, np. przez wydmuchiwanie. 

Barwne szkło uzyskuje się, dodając do masy szklanej tlenki metali. Szkło bezpieczne pękając, rozpada się na kawałki o zaokrąglonych brzegach. Szkło optyczne to szkło o bardzo dużej czystości. Szkło laboratoryjne jest odporne na działanie czynników chemicznych. Szkło kryształowe charakteryzuje się dużą gęstością, a po oszlifowaniu silnym połyskiem. 

3. Gleba i jej właściwości.
Właściwości sorpcyjne gleby określają zdolność gleby do pochłaniania gazów i par z powietrza, cząsteczek lub jonów z roztworów oraz mikroorganizmów i drobnych cząstek glebowych z zawiesin znajdujących się w glebie. 

Nawozy naturalne lub sztuczne stosuje się w celu uzupełnienia niedoboru składników odżywczych w glebie oraz zmiany pH gleby.

Do chemicznych źródeł zanieczyszczeń gleby zalicza się m.in.:
- węglowodory i ich pochodne;
- środki czystości;
- nawozy sztuczne;
- spaliny samochodowe. 

Degradacja gleby to obniżenie jej jakości. Sposoby ochrony gleby przed degradacją to m.in.:
- zapobieganie erozji gleby;
- ograniczenie wydobycia kopalin;
- przejmowanie gruntów pod zabudowę techniczną;
- nawadnianie gruntów suchych;
- odwadnianie podmokłych;
- ograniczenie emisji zanieczyszczeń i spalin;
- składowanie odpadów w miejscach do tego przeznaczonych;
- racjonalne stosowanie nawozów sztucznych oraz środków ochrony roślin.  

Rekultywacja - proces przywrócenia zniszczonej gleby do stanu użytkowego. 

Matura 2018 - IV etap edukacyjny - zakres podstawowy.

Zaczniemy od powtórki klasy pierwszej czyli zakresu podstawowego, gdzie mieliśmy do czynienia z chemią ogólną. (powtórki gimnazjum nie będziemy tutaj robić ponieważ daliście się poznać jako osoby, które z tymi wiadomościami nie mają problemów - gdyby jednak ktoś miał pytania to zapraszam do rozmowy)

Na początek szczegółowy zakres materiału, który musicie umieć do matury:

1. Materiały i tworzywa pochodzenia naturalnego.

Uczeń:

1) bada i opisuje właściwości SiO2; wymienia odmiany SiO2 występujące

w przy rodzie i wskazuje na ich zastosowania;

2) opisuje proces produkcji szkła; jego rodzaje, właściwości i zastosowania;

3) wymienia surowce do produkcji wyrobów ceramicznych, cementu,

betonu;

4) opisuje rodzaje skał wapiennych (wapień, marmur, kreda), ich właściwości

i zastosowania; projektuje wykrycie skał wapiennych wśród

innych skał i minerałów; zapisuje równania reakcji;

5) zapisuje wzory hydratów i soli bezwodnych (CaSO4, (CaSO4)2 · H2O

i CaSO4 · 2H2O); podaje ich nazwy; opisuje różnice we właściwościach

hydratów i substancji bez wodnych; przewiduje zachowanie się hydratów

podczas ogrzewania i weryfikuje swoje przewidywania poprzez

doświadczenie; wymienia zastosowania skał gipsowych; wyjaśnia

pro ces twardnienia zaprawy gipsowej (zapisuje odpowiednie

równanie reakcji);

6) wyjaśnia pojęcie alotropii pierwiastków; na podstawie znajomości budowy

diamentu, grafitu i fullerenów tłumaczy ich właściwości i zastosowania.

2. Chemia środków czystości.
Uczeń:

1) opisuje proces zmydlania tłuszczów; zapisuje (słownie) przebieg tej

reakcji;

2) wyjaśnia, na czym polega proces usuwania brudu, i bada wpływ twardości

wody na po w stawanie związków trudno rozpuszczalnych; zaznacza

fragmenty hydrofobowe i hydrofilowe we wzorach cząsteczek

substancji powierzchniowo czynnych;

3) tłumaczy przyczynę eliminowania fosforanów(V) ze składu proszków

(proces eutrofizacji);

4) wskazuje na charakter chemiczny składników środków do mycia

szkła, przetykania rur, czyszczenia metali i biżuterii w aspekcie zastosowań

tych produktów; stosuje te środki z uwzględnieniem zasad

bezpieczeństwa; wyjaśnia, na czym polega proces usuwania zanieczyszczeń

za pomocą tych środków;

5) opisuje tworzenie się emulsji, ich zastosowania; analizuje skład kosmetyków

(na pod stawie etykiety kremu, balsamu, pasty do zębów

itd.) i wyszukuje w dostępnych źródłach informacje na temat ich działania.

3. Chemia leków. Chemia w kuchni.
Uczeń:

1) tłumaczy, na czym mogą polegać i od czego zależeć lecznicze i toksyczne

właściwości substancji chemicznych (dawka, rozpuszczalność

w wodzie, rozdrobnienie, sposób przenikania do organizmu) aspiryny,

nikotyny, alkoholu etylowego;

2) wyszukuje informacje na temat działania składników popularnych leków

(np. węgla aktywowanego, aspiryny, środków neutralizujących

nadmiar kwasów w żołądku);

3) wyszukuje informacje na temat składników napojów dnia codziennego

(kawa, herbata, mleko, woda mineralna, napoje typu cola)

w aspekcie ich działania na organizm ludzki;

4) opisuje procesy fermentacyjne zachodzące podczas wyrabiania ciasta

i pieczenia chleba, produkcji wina, otrzymywania kwaśnego mleka,

jogurtów, serów; zapisuje równania reakcji fermentacji alkoholowej

i octowej;

5) wyjaśnia przyczyny psucia się żywności i proponuje sposoby zapobiegania

temu procesowi; przedstawia znaczenie i konsekwencje stosowania

dodatków do żywności w tym konserwantów.

4. Chemia gleby.
Uczeń:

1) tłumaczy, na czym polegają sorpcyjne właściwości gleby; opisuje

wpływ pH gleby na wzrost wybranych roślin; planuje i przeprowadza

badanie kwasowości gleby oraz badanie właściwości sorpcyjnych

gleby;
2) podaje przykłady nawozów naturalnych i sztucznych, uzasadnia potrzebę ich stosowania;
3) wymienia źródła chemicznego zanieczyszczenia gleb oraz podstawowe

rodzaje zanieczyszczeń (metale ciężkie, węglowodory, pestycydy,

azotany);

4) proponuje sposoby ochrony gleby przed degradacją.

5. Paliwa – obecnie i w przyszłości.
Uczeń:

1) podaje przykłady surowców naturalnych wykorzystywanych do uzyskiwania

energii (bezpośrednio i po przetworzeniu);

2) opisuje przebieg destylacji ropy naftowej i węgla kamiennego; wymienia

nazwy produktów tych procesów i uzasadnia ich zastosowania;

3) wyjaśnia pojęcie liczby oktanowej (LO) i podaje sposoby zwiększania

LO benzyny; tłumaczy, na czym polega kraking oraz reforming, i uzasadnia

konieczność prowadzenia tych procesów w przemyśle;

4) proponuje alternatywne źródła energii – analizuje możliwości ich

zastosowań (biopaliwa, wodór, energia słoneczna, wodna, jądrowa,

geotermalne itd.);

5) analizuje wpływ różnorodnych sposobów uzyskiwania energii na

stan środowiska przy rod niczego.

6. Chemia opakowań i odzieży.
Uczeń:

1) podaje przykłady opakowań (celulozowych, szklanych, metalowych,

sztucznych) stosowanych w życiu codziennym; opisuje ich wady i zalety;

2) klasyfikuje tworzywa sztuczne w zależności od ich właściwości (termoplasty

i duroplasty); zapisuje równania reakcji otrzymywania PVC;

wskazuje na zagrożenia związane z gazami powstającymi w wyniku

spalania się PVC;

3) uzasadnia potrzebę zagospodarowania odpadów pochodzących

z różnych opakowań;

4) klasyfikuje włókna na naturalne (białkowe i celulozowe), sztuczne

i syntetyczne, wskazuje ich zastosowania; opisuje wady i zalety; uzasadnia

potrzebę stosowania tych włókien;

5) projektuje doświadczenie pozwalające zidentyfikować włókna białkowe

i celulozowe, sztuczne i syntetyczne.